Егер Қытайдан Еуропаға дейінгі бүкіл тізбек бойынша электрондық рәсімдерді енгізсе, шекарадан өтетін көліктер үшін уақытты төрт күнге дейін үнемдеуге болады, деп хабарлайды Еуразиялық даму банкі (ЕАДБ) интеграциялық зерттеулер орталығының жетекшісі Александр Забоев «Орталық Азияның тұрақты дамуына жәрдемдесу» конференциясында. Бұл шара 2024 жылдың 6 желтоқсанында Алматыда өтті, деп хабарлайды Kapital.kz бизнес ақпарат орталығының тілшісі. Спикер Орталық Азияның бес елінің де теңізге шығу жолы жоқ екенін, ал Өзбекстанның тіпті теңізге шығу жолы жоқ елдермен қоршалғанын еске салды.
«Біз Орта коридор бойынша (Транскаспий халықаралық көлік маршруты немесе ТМТМ – Ред.) қарқынды өсімді көріп отырмыз. Әр түрлі бағалаулар бойынша, биылғы жылдың 9-10 айында контейнерлік тасымалдар 20 еседен астам артты, соның ішінде осы коридор бойынша транзиттік тасымалдардың саны 10,5 есеге өсіп отыр», – дейді Александр Забоев.
Аягоз-Бахты теміржол желісінің ұзындығы 270 км болатын жобасы мен Қазақстан мен Қытай шекарасындағы үшінші теміржол өткелі туралы айта отырып, спикер үшінші теміржол өткелінің қажеттілігі туралы пікірталастар жүріп жатқанын атап өтті. «Меніңше, үшінші ғана емес, сонымен қатар төртінші теміржол өткелі де қажет, осылайша контейнерлік тасымалдар мен Орталық Азия елдері мен Қытай арасындағы жүк тасымалдары кедергісіз дамиды», – деп атап өтті ол.
ЕАДБ әртүрлі байланыстарды қалыптастырудың маңыздылығын атап өтеді, олар дәстүрлі «Шығыс – Батыс» байланыстарына «Шығыс – Оңтүстік» бағыттарын толықтыруы тиіс. «Сондықтан Үнді мұхитына қарай «кете» алатын жобалар өте маңызды. Халықаралық сауда орталығының мәліметтері бойынша, Үндістан мен Орталық Азия елдері арасындағы жүзеге асырылмаған сауда әлеуеті үш есе артады. Яғни, егер инфрақұрылым Оңтүстік Азияға жүк тасымалдай алатын болса, онда жүк ағынының көлемі қазіргі көрсеткіштен үш есе жоғары болар еді», – деп хабарлайды Александр Забоев.
Спикер қозғалмалы құрамды жаңартуға назар аударады. «Қазіргі уақытта Орталық Азияда ескірген парк бар. Каспийде кемелерді жаңарту қажет, бұл «Батыс – Шығыс» және «Солтүстік – Оңтүстік» бағыттарындағы тасымалдарды едәуір жеделдетеді. Автомобиль транспорты да жаңартуды қажет етеді, себебі Орталық Азия тасымалдаушылары Түркияға, Еуропаға барады – осы сапарлар үшін жоғары экологиялық сыныптағы автомобильдер қажет», – деп түсіндіреді ЕАДБ интеграциялық зерттеулер орталығының жетекшісі.
Еуразиялық даму банкі «жұмсақ» инфрақұрылымның үш құрамдас бөлігіне назар аударады: үйлестіру, координация және цифрландыру. «Біз үйлестіру халықаралық негізгі келісімдер, БҰҰ конвенциялары, көпжақты аймақтық келісімдер негізінде жүзеге асырылуы тиіс деп сенеміз. Қазіргі уақытта экономикалық операторларды өзара тану туралы үлкен талқылау жүріп жатыр», – дейді Александр Забоев.
Каспийдегі тасымалдар туралы
«Сіздерге белгілі, өткен жылдың қараша айында Түрікменстан ТРАСЕКА-ға (ағылш. Tra nsport C orridor E urope- C aucasus- A sia – Ред.) кірген 14-ші ел болды – қазіргі уақытта ол бағдарламаға толыққанды қатысушы ел болып табылады», – деп еске салды ТРАСЕКА үкіметаралық комиссиясының тұрақты хатшылығының бас хатшысы Асет Асавбаев.
Оның айтуынша, ТРАСЕКА-ның мерзімді мониторингі шекараларда әлі де автокөліктердің жинақталуы байқалатынын, бұл жеткізу мерзімдерінің ұлғаюына әкелетінін көрсетеді. «Шекараларда көлік инфрақұрылымының өткізу қабілетінің сәйкессіздігі салдарынан туындайтын шектеулерді атап өткен жөн», – деді спикер.
Ол Каспий маңы елдерінің порттық инфрақұрылымы Волга-Дон каналы арқылы пайдаланылған кемелердің параметрлері негізінде салынғанын айтып берді. Бүгінде бұл олардың жүк көтергіштігін едәуір шектейді және, тиісінше, тасымалдау құнын арттырады.
«Сондықтан өткен жылы сыйымдылығы жоғары кемені жобалау концепциясы әзірленді. Біздің есептеулеріміз бойынша тасымалдау құны екі есеге жуық төмендеуі мүмкін. Енді порттардың гидротехникалық құрылғыларына, атап айтқанда, көлемі ұлғайған кемелерді өңдеу мүмкіндіктеріне назар аудара отырып, жобалаудың екінші кезеңін жүзеге асыру қажет. Біз бұл жұмысты жүзеге асыру үшін қаржы іздеп жүргенімізге бір жыл болды», – дейді Асет Асавбаев.
Жүк көліктерінің жүргізушілерінің жетіспеушілігі туралы
2028 жылға қарай жүк көліктерінің жүргізушілері бойынша ғаламдық жетіспеушілік екі есеге артады, деді Халықаралық автомобиль көлігі одағының (IRU) Еуразиядағы тұрақты өкілі Вадим Захаренко. «Және сонымен бірге 50%-дан астам операторлар білікті жүргізушілерді табуда қиындықтарға тап болады. Жаңа таланттарды, әсіресе әйелдер мен жастарды тарту үшін біз мамандыққа кіру кедергілерін азайтып, еңбек жағдайларын жақсартуымыз керек. Мысалы, қауіпсіз және сенімді автотұрақтарды көбірек салу және оқыту бағдарламаларын жаңарту қажет», – деп санайды ол.
Спикердің айтуынша, жүргізушілер қоғам мен экономикада атқаратын маңызды және орнын толтыруға болмайтын рөлдері үшін танылуы тиіс. «Олар шекарадан өту кезінде ғана емес, виза алу кезінде де ерекше қарауға лайық», – деп сенімді Вадим Захаренко.
Орталық Азия туралы
«Орталық Азиядағы көлік инфрақұрылатының болашағы үш маңызды аспектілерге шоғырланады. Біріншіден, бұл климаттық өзгерістермен, төтенше ауа-райымен байланысты волатильділік. Экономикалық өзгерістер – екінші аспект. Әсіресе пандемиядан кейін біз қалпына келтірудің өте маңызды екенін көріп отырмыз, барлығы бұл инфрақұрылымдық жобаларды талап етеді», – деп түсіндіреді Азия инфрақұрылымдық инвестициялар банкі (АБИИ) Шығыс және Орталық Азия, Еуропа, Таяу Шығыс, Африка және Америка мемлекеттік секторымен жұмыс істеу жөніндегі клиенттер департаментінің инвестициялар жөніндегі