Қазақстанның ұлттық статистика бюросының мамандары цифрлық майнинг бойынша көрсетілген қызметтердің көлемі туралы ақпаратты жариялауды бастады. Биылғы жылдың бірінші тоқсанында лицензияланған компаниялар 11 миллиард теңгеден астам криптовалюта «майн» етті, екінші тоқсанда бұл көрсеткіш 7,5 миллиард теңгені құрады. Алты айдың жалпы көлемі 18,6 миллиард теңгені құрады. Салыстыру жасау қиын, өйткені өткен жылы криптодобытушылардың қызмет көрсету көлемі бойынша мұндай егжей-тегжейлі статистика болмады, деп хабарлайды finprom.kz.
БНС-ның «Талдау» ақпараттық-аналитикалық жүйесінде осы қызмет түрін ұсынушылар арасында аймақтар бойынша саралану бар. Есептерден көрініп тұрғандай, есеп берген барлық майнинг-компаниялар астанада, Сарыарқа ауданында тіркелген. Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің (МЦРИАП) криптовалюта майнингі саласындағы лицензияланған компаниялар реестрі бойынша, бұл ауданда тек үш ұйым тіркелген. Олардың арасында ТОО «AISolutions», ТОО «BCD Company» және ТОО «KZ Systems» деректер орталықтары бар. Қазан айында Energyprom.kz порталы соңғы екі компанияның майнерлер арасында электр энергиясы үшін саудада ірі қатысушылар екенін жазды.
2024 жылдың қараша айында МЦРИАП РК-ның мәліметтері бойынша, Қазақстанда цифрлық майнинг бойынша деректер өңдеу орталықтары бар 17 компания және криптовалютаны өндіру үшін өз жабдықтарын сыртқы деректер орталықтарында орналастырған 28 ұйым тіркелді. 2023 жылдың қарашасымен салыстырғанда «ақ» майнерлердің жалпы саны 7,1%-ға артты. Күзде өткен жылы деректер орталықтарының саны (30) майнерлердің «асиктерін» (ASIC, application-specific integrated circuit — криптомайнинг үшін жоғары қуатты құрылғы) жалға алушылардың санынан (12) әлдеқайда көп болды. Осылайша, БНС-да қызмет көрсету көлемі бойынша есеп беретін компаниялардың жалпы санына (45) пайыздық үлесі әлі де төмен: тек 6,7%. Сәйкесінше, олардың көрсеткен қызмет көлемі цифрлық активтер индустриясындағы жалпы көлемнің тек аз ғана бөлігін құрайды.
Лицензияланған майнерлердің 57,8%-ы 2024 жылдың қараша айында астанада тіркелген. Астанада тоғыз деректер орталығы мен сыртқы орталықтарда орын жалға алатын 17 компания жұмыс істейді. Оңтүстік астанада тек алты майнинг-фирма, Павлодар облысында бес ұйым бар. Ақтөбе облысынан төрт, Жамбыл облысынан екі, Қарағанды, Жетісу және Батыс Қазақстан облыстарынан бір-бір ұйым ресми лицензия алды.
Легализацияланған майнинг-компаниялардың санының артуымен қатар, Қазақстанда «сұр» майнерлермен күрес күшейтілді. Жұмыс осылайша ұйымдастырылды, барлығына: заңсыз майнинг, криптовалютаны сату немесе айырбастау үшін, компания иесінің барлық табысты цифрлық активтер мен осы ақшаға сатып алынған мүлікті тартып алуға, ал кәсіпкерлерді бірнеше жылға бас бостандығынан айыруға мүмкіндік беретінін көрсету.
Қаржылық мониторинг агенттігі жариялаған статистикаға сәйкес, 2024 жылдың басынан бері Қазақстанда цифрлық активтерді заңсыз өндіруге байланысты 36 миллиард теңгеден астам сомаға 18 қылмыс анықталды, оның ішінде төрт құқық бұзушылық майнинг фермаларын орналастырумен байланысты. Биылғы жылы әртүрлі кезеңдердегі қылмыстар бойынша тоғыз қылмыстық іс аяқталды. Белгілі болғандай, төрт адам екі жылдан 3,5 жылға дейінгі нақты түрмеде жазасын алды, екі адам бас бостандығын шектеу жазасына тартылды және енді цифрлық активтер саласында кәсіпкерлікпен айналысуға тыйым салынды. Мұндай жағдайлардың бірі Шымкентте тіркелді, онда екі тұрғын заңсыз ферма құруда кінәлі деп танылды, ол 100 миллион теңгеден астам криптовалюта «майн» етті. Шымкент тұрғындары сотталғаннан кейін, олардың «еңбектерімен» табылған 1 мыңнан астам «асиктер» мен 370 миллион теңгенің биткоиндары тәркіленді.
Соңғы үш жылда цифрлық активтер индустриясындағы жағдай мен Қазақстанның әлемдік аренадағы орны айтарлықтай өзгерді. Кембридж университетінің мәліметтері бойынша, 2021 жылы Қазақстан криптовалюта хешрейті бойынша әлемде екінші орын алды. Алайда, цифрлық активтер саласын мемлекеттік реттеу, заңнамалық шектеулер енгізу, салық төлеу міндеттемелері, майнинг фермаларының электр энергиясын сатып алу қажеттілігі Қазақстандағы көрсеткіштерді айтарлықтай төмендетті. Соңғы актуалды мәліметтер бойынша, ресейлік «Toп-майнинг» порталында Қазақстан криптовалютаны өндіру үшін үлкен мүмкіндіктері бар мемлекеттердің алғашқы ондығына кіреді. Алайда, майнингке арналған жабдықтардың жалпы қуаты (шамамен 100 МВт) бойынша Қазақстан жетекші елдер тізімінде сегізінші орында.
Цифрлық активтер өндірісінің әлемдік сегментінің үштігін АҚШ-тың компаниялары басқарады. Бұл елде өндірілетін криптовалютаның хешрейті 30–40% аралығында, ал жалпы қуат 4 ГВт-қа дейін жетеді. Екінші орынға 1 ГВт-тан астам көрсеткішпен Ресей шықты. Қытайда жұмыс істеп тұрған жабдық та осындай жалпы қуатқа ие.