Ең алдымен, Сулейменов әлемдегі жалпы экономикалық жағдайды қозғады.
«Глобалдық экономика биыл геосаяси тұрақсыздықтың әсерімен дамуын жалғастыруда. Біз нарықтарда жоғары құбылмалылықты, сауда қатынастарындағы өзгерістерді және әскери қақтығыстардың нәтижесінде капиталдың қайта бөлінуін байқаймыз. Бұл жалпы экономикалық динамикаға әсер етеді. Нақты атап өтетін болсам, мұнай бағасының төмендеу қаупі біздің еліміздің экономикасы үшін маңызды фактор болып табылады», — деді ол.
Дегенмен, оның айтуынша, Қазақстандағы қазіргі экономикалық жағдай ЖІӨ-нің оң өсу динамикасына ие. Биылғы 9 айда ол барлық экономикалық секторлардың өсуі есебінен 4,0%-ға артты.
«Инфляция 2023 жылдың ақпан айындағы пиковы мәндермен салыстырғанда 2,5 есе төмендеді. Алайда, бұл көрсеткіш Ұлттық Банктың 5% деген мақсатына әлі де жетпейді.
Нақты атап өтетін болсам, ұзақ уақыт бойы баяулаудан кейін инфляция биыл қазан айында 8,5%-ға жеделдеді. Инфляцияның жеделдеуіне негізінен ақылы қызметтер инфляциясы – 14,3% «Тариф инвестицияға» бағдарламасының аясында және бірқатар нарықтық қызметтердің қымбаттауынан әсер етті. Сонымен қатар, азық-түлік емес тауарлардың бағасының өсуі де жеделдеді – өндіріс шығындарының және импорттық бағалардың өсуі жағдайында 7,8% көрсетті. Дегенмен, азық-түлік тауарларының дезинфляциясы инфляцияға тежеуші әсер етеді – 4,9%.
Жалпы, биылғы баға динамикасы біздің болжамымызға сәйкес келеді. Бұл орташа-қатты ақша-кредит жағдайлары мен Үкіметтің антиинфляциялық шараларының нәтижесі. 2024 жылдың қорытындысы бойынша инфляцияны 8-9% аралығында күтеміз», — деп хабарлады Сулейменов.
Ол сыртқы секторда және экономиканың ішкі жағдайында болжамға елеулі қауіптер бар екенін атап өтті. Ішкі проинфляциялық факторлардан трансферттер көлемінің қайта қаралуын ерекше атап өтемін.
«Бюджет ұлттық қордан алынатын трансферттерге айтарлықтай тәуелді екенін атап өткен жөн. Нәтижесінде – мұнайдан тыс тапшылық жоғары болып қалуда. Қазақстан үшін бұл мемлекеттік қаржылардың теңгерімділігінің маңызды метрикасы екенін еске саламын.
Биыл ұлттық қордан тікелей трансферттер көлемі 5,6 трлн теңгені құрайды, ал жалпы алынған қаражат 6 трлн теңгеден асады. Нәтижесінде ұлттық қордан келіп түскен және алынған қаражаттың теңгерімі теріс болып қалып отыр – алынған қаражат түскен қаражаттан асып кетеді», — деп қосты Ұлттық Банк басшысы.
Ол бұл маңызды проинфляциялық фактор бізге ақша-кредит саясатын жедел жұмсартуға, негізгі ставканы төмендетуге және банктердің, оның ішінде бизнеске кредит ставкаларын төмендетуге мүмкіндік бермейтінін айтты.
«Осыған байланысты жаңа Салық кодексін республикалық бюджеттегі мұнайдан тыс табыстарды арттыру және мемлекеттік бюджетті теңгеру үшін жүйелі шаралар қабылдау құралы ретінде пайдалану өте маңызды деп санаймыз», — деді Сулейменов.
Соңында ол инфляция халықтың сатып алу қабілетіне және экономиканың тұрақтылығына әсер ететінін атап өтті. Тұрақсыз және жоғары инфляция жинақтарды және азаматтардың еңбек табыстарын құнсыздандырып, шетелдік активтерге көшуге әкеледі.
«Бұл бизнес үшін ұзақ мерзімді жоспарлауда қиындықтар туғызады, инвестициялауға ынтаны төмендетеді және экономикалық өсуді тежейді. Осыған байланысты инфляциямен күрес және оның тұрақтандыруы экономикалық саясаттың басты басымдықтары болып қала береді.
Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша біздің әрекеттеріміздің үйлесімділігін қамтамасыз ету үшін Үкіметпен тығыз ынтымақтастық жалғасады. Ұлттық Банк мақсатты инфляция деңгейіне 5% жету үшін салмақты және негізделген шешімдер қабылдауға ниетті», — деп түйіндеді Ұлттық Банк басшысы.