Алматыда Qazaqstan IGF 2024 ұлттық форумы аяқталды, бұл Қазақстанда ашық және қауіпсіз интернет кеңістігін құруға ықпал етеді.
«Тұрақты даму мақсаттарын жүзеге асыруда интернетті көпжақты басқару» панельдік сессиясының контексті соңғы уақыттағы әлемдік оқиғалармен белгіленді, олар барлығымыз үшін критикалық маңызға ие.
Еске сала кетейік, 22-23 қыркүйекте Нью-Йоркте, БҰҰ штаб-пәтерінде, болашақ саммиті өтті – бұл жаһандық оқиға, нәтижесінде «Болашақ үшін пакт», «Глобалдық цифрлық келісім» және Келешек ұрпақтар туралы декларация қабылданды. Саммит барысында Қазақстанның сыртқы істер министрі Мурат Нуртлеу Қазақстанның осы маңызды құжаттарды толық қолдайтынын білдірді, олар көпжақты ынтымақтастықты нығайтуға және экзистенциалды мәселелерді, соның ішінде климаттың өзгеруі, технологиялық трансформация және қауіпсіздік қатерлерін шешуге арналған тиімді жаһандық жүйе құруға бағытталған. Классикалық тақырыптардан – бейбітшілік және қауіпсіздік, экология, климаттың өзгеруі, тұрақты даму, саммиттің күн тәртібінде цифрлық ынтымақтастық және жасанды интеллект мәселелері де көтерілді.
Сонымен қатар, қыркүйек айында БҰҰ басшысының жасанды интеллект жөніндегі консультативтік органы ИИ-мен байланысты қауіптерді жою және оның трансформациялық әлеуетін кеңінен пайдалану бойынша жаһандық іс-қимыл жоспарын ұсынды. Жоспар «Адамзат мүддесінде жасанды интеллектті басқару» қорытынды есебінде баяндалған. Онда халықаралық қоғамдастыққа бірқатар шараларды қабылдау ұсынылады, соның ішінде – халықаралық ынтымақтастыққа негізделген ИИ-ді басқарудың жаһандық архитектурасын құру; ИИ-ді басқарудағы қолданыстағы механизмдердегі олқылықтарды жою; адам құқықтарын қорғау мен дамуына жәрдемдесу мақсатында ИИ-ді басқару саласында бірлесіп жұмыс істеу.
Сарскис Дарбинян, сессия модераторы, Қазақстанның цифрлық даму саласындағы халықаралық ынтымақтастық пен ұлттық мүдделер арасында теңгерімді сақтауға ұмтылатынын атап өтті. Ел өз цифрлық экожүйесін белсенді дамытып, GovTech саласында көшбасшылыққа ұмтылуда. 2024 жылы Қазақстан цифрлық үкіметтер рейтингісінде 24-ші орын алды, бұл ел ішіндегі қызметтер мен процестердің жоғары цифрландырылуын көрсетеді. Сонымен қатар, Қазақстанның халықаралық аренадағы позициялары нығайып келеді: ШОС және БҰҰ аясында.
«Тұрақты даму мақсаттарын жүзеге асырумен байланысты жұмыстар тұрақты түрде жүргізілуде. Жақында БҰҰ елдік тобы Қазақстан үкіметімен бірлесіп, 2026-2030 жылдарға арналған тұрақты даму саласындағы ынтымақтастықтың шеңберлік бағдарламасының күтілетін нәтижелерін талқылау үшін стратегиялық басымдылықтар бойынша семинар өткізді. Бұл оқиға БҰҰ-ның Қазақстанның ұлттық дамуын келесі бес жылда қалай қолдайтынын қалыптастырудағы маңызды қадам болып табылады», – деп атап өтті модератор.
Властимил Самек, БҰҰ-ның жаһандық коммуникациялар департаментінің өкілі және Қазақстандағы БҰҰ ақпарат бюросының басшысы, былай деп түсіндірді: «Қазір біз 2025 жылы аяқталатын бірлескен ынтымақтастықтың екінші фазасында тұрмыз. Біз 2026-2030 жылдар аралығында жалғастыруды талқылай бастадық. 2030 жылы тұрақты даму мақсаттарын іске асыру процесінің аяқталуы мен кульминациясы жоспарлануда. COVID пандемиясынан кейін, барлық мақсаттарға жету мүмкін емес екендігі анық болды. 2030 жылдан бастап, әлем мен адамзаттың тұрақты дамуына арналған келесі фаза басталады. Бұл фаза 2045 жылға дейін есептелген, сол кезде БҰҰ өзінің құрылғанына 100 жыл толуын атап өтеді».
Дискуссияны жалғастыра отырып, Қазақстандағы Эстония Республикасының төтенше және өкілетті елшісі Яап Ора Эстонияның цифрлық технологиялар саласындағы жетістіктерімен бөлісіп, X-Road – әртүрлі елдердің мемлекеттік ұйымдарының өзара әрекеттесуіне мүмкіндік беретін мемлекеттік деректер алмасу платформасын таныстырды.
«Эстония – жаһандық цифрлық трансформацияның пионері. Біз өте ерте бастадық және Эстонияда толыққанды цифрлық қоғамға қол жеткіздік. Біз тәжірибемізді Қазақстанда және басқа елдерде бөлістік. Қазақстан цифрлық үкімет рейтингінде көтеріліп жатыр. Эстония бұл рейтингте екінші орында. Сондықтан біз сіздерді алғашқы үштікке күтудеміз. Эстонияның цифрлық қоғамдағы келесі мақсаты – белсенді, икемді, жеке басқаруды құру, онда қызметтер өзгерістерге өте тез жауап беріп, барлық пайдаланушылардың жеке және жеке талаптарына жауап бере алады», – деп мәлімдеді елші.
Эстонияның цифрлық дамудағы маңызды принциптері ретінде ашық инфрақұрылым мен интернетті басқаруда көпжақты тәсіл аталды.
«Біз цифрлық қоғамның принциптерін қолдаймыз: ашықтық, инклюзивтілік, тиімділік және қауіпсіздік. Басқа мәселе – интернетті басқаруда көпжақты тәсіл. Біз мұны өте маңызды негіз деп санаймыз. Біз интернетті басқару мәселелерін тек үкімет шешімдері арқылы шеше алмаймыз. Барлық мүдделі тараптардың, соның ішінде жеке сектордың, мемлекеттік ұйымдардың, мүдделі топтардың және т.б. қатысуы қажет. Эстонияда бұл принциптер маңызды, және бұл біздің табысымыздың негізі. Біз бұл принциптердің халықаралық аренада да сақталуын талап етеміз», – деп атап өтті Яап Ора.
Модератор, талқылауды жалғастыра отырып, цифрлық келісімге назар аударды, онда мемлекет қойған мақсаттарға жету мүмкін еместігі атап көрсетілген, егер жеке сектор қатыспаса. «Жеке секторға, соның ішінде ICANN корпорациясына, өте көп үміт артуда, ол домендік және желілік мекенжайларды бүкіл әлем бойынша бөлуді, осы мекенжайларды басқаруды жүзеге асыра отырып, жаңа мүмкіндіктер жасауға арналған өте маңызды істі атқарады».
Михаил Анисимов, ICANN-ның Шығыс Еуропа мен Орталық Азия бойынша жаһандық ынтымақтастық менеджері, «Глобалдық цифрлық келісім» туралы сөйлесуді жалғастыру және интернетті дамытуда көпжақты қатысудың маңыздылығын атап өтті.
«Цифрлық орта қызықты түрде ұйымдастырылған. Оның инфрақұрылымының өте маңызды бөлігі, мысалы, домендік атаулар мен IP-адресдер, тарихи тұрғыдан үкіметтік емес ұйымдар, мысалы, ICANN және басқалар жауап береді. Мемлекет өте маңызды мүдделі тарап болғанымен, өз мүдделері бар, олар ескерілмей қалмауы тиіс, тек мемлекеттік талқылаулар интернеттің тұрақты және тұрақты дамуы үшін қажетті мүдделердің толық көрсетуін қамтамасыз ете алмайды. Сондықтан «көп мүдделі тараптар модельдері» немесе түрлі мүдделі тараптардың қатысуымен модельдер термині пайда болды», – деп өз позициясын білдірді спикер.
Михаил Анисимов циф